Wat is waar?

Journalistiek is het verzamelen van – in de meeste gevallen – actuele en nieuwe informatie, het beoordelen van die informatie en dat vervolgens omvormen tot een verhaal. Journalisten beoordelen de informatie op betrouwbaarheid. Is het waar?

Klassikaal

De hoofdvraag die in de video gesteld wordt is: Hoe weet je wat waar is en waar kun je van op aan? In de video beantwoorden enkele voorbijgangers deze vraag. Bekijk het eerste deel.

Groepjes

• Maak groepjes van 3-5 leerlingen en laat ze de volgende vragen bespreken:
  1. Wat versta jij onder ‘de waarheid’? Waar moet ‘de waarheid’ aan voldoen?
  2. Is iedereen in de maatschappij verplicht om de waarheid te spreken?
  3. Moeten journalisten de waarheid spreken?
  4. Hoe doen of proberen ze dat, denk je?
  5. Waar haal jij je nieuws vandaan? Zijn dat betrouwbare nieuwsbronnen?
  6. Ben je weleens in ‘fake news’ getrapt? Welk nieuws was dat en hoe kwam je erachter dat het nep was?

Bovenstaande vragen kunnen eventueel ook met één van de volgende werkvormen besproken worden:
Dobbelen: De leerlingen gooien om de beurt de dobbelsteen en beantwoorden de vraag met hetzelfde aantal ogen. Bij twee keer dezelfde vraag, kan er een nieuw antwoord gegeven worden of opnieuw gegooid.
Interviewen: Maak in plaats van groepjes tweetallen die elkaar gaan interviewen aan de hand van bovenstaande vragen. Laat ze om en om een vraag aan elkaar stellen en laat ze vooral ook doorvragen. Maar hoezo dan? En waarom?

• Koppel klassikaal terug.

Klassikaal

• Bekijk het tweede deel van de video.
• Drie belangrijke regels in de journalistiek gaan over het gebruik van bronnen: check je bronnen, één bron is geen bron en hoor en wederhoor. In de straatinterviews vertellen de voorbijgangers hoe zij hun bronnen checken. Hoe doen de leerlingen dat? Bespreek de volgende vragen:• Ben jij je bewust van de bronnen die gebruikt zijn als je een (nieuws)bericht leest?
  • Doe je zelf weleens extra bronnenonderzoek als je een bericht niet vertrouwt?
  • Wat vind je van de journalistieke regel: één bron is geen bron?
  • En wat vind je van de journalistieke regel: hoor en wederhoor?

Groepjes

• De leerlingen lezen het artikel.
• Laat de leerlingen in groepjes de volgende vragen bespreken. Geef aan dat er geen goed of fout is, ze mogen erover discussiëren.

• Koppel klassikaal terug

Klassikaal

• Bekijk het derde deel van de video.
• In de video plaatst journalist Anouk Turkenburg een duidelijke stelling:
  Ik denk dat Nederland geen vrij land zou kunnen zijn als er geen journalisten zouden zijn.
• Schrijf deze stelling op het bord of een groot vel papier.
• Hang in drie hoeken een vel papier met ‘ja’, ‘nee’ en ‘weet niet’.
• Lees de stelling voor en laat iedereen reageren door te gaan zitten of staan in een van de hoeken. Zo ontstaan er drie groepen.
• Elke groep gaat in de hoek argumenten verzamelen voor hun mening.
• Daarna gaan de ‘hoeken’ klassikaal met elkaar in gesprek. Van mening veranderen is letterlijk van plaats veranderen. Geef aan dat het niet erg is om van mening te veranderen. Hierover nadenken is juist goed.

Klassikaal/individueel

• Bespreek de term nepnieuws en welke vragen je jezelf kunt stellen om nepnieuws te achterhalen.
• Een bekend verspreider van nepnieuws is de satirische website De Speld. Het idee erachter is vermaak. Op humoristische wijze nemen ze de maatschappij onder de loep. Neem een kijkje op hun website: https://speld.nl/.
• Mag nepnieuws wel als vermaak? Wat vinden jullie?
• Laat de leerlingen zelf een stukje nepnieuws schrijven. Dit mag individueel of in tweetallen. Geef ze 10 minuten de tijd om een stukje te schrijven van max. 200 woorden.
• Geef enkele leerlingen de beurt om hun stukje nepnieuws voor te lezen.