Hoge gasrekeningen, benzineprijzen die stijgen en discussies over het bouwen van kernenergiecentrales. De reden is een schaarste aan fossiele brandstoffen. Een wereldwijd probleem dat te maken heeft met overconsumptie, overbevolking, internationale handel, oorlogen en klimaatverandering.
Kranten, bladen en nieuwsuitzendingen berichten hierover. Complexe thema’s die journalisten proberen terug te brengen naar het alledaagse leven. Maar hoe doen ze dat?
In deze les staan de leerlingen stil bij hun eigen energieverbruik en leren ze aan de hand van drie artikelen meer over de taken van de journalist en de cirkel van invloed en betrokkenheid.
Wat je leert:
- Bewustwording van het eigen energieverbruik
- De vier taken van de journalist: uitleggen/informeren, discussie op gang brengen, rapporteren en waakhondfunctie
- De werking van de cirkel van invloed en betrokkenheid
- Leerdoel: Begrijpend lezen, Leesvaardigheid
- Vak: Maatschappijleer, Maatschappijwetenschappen
Lessuggesties
Introductie: Hoe krijg je het nog warm zonder gas
- VO Bovenbouw
- VO Onderbouw
Voorafgaand aan de les:
Maak thuis één van de volgende opdrachten:
- Optie 1: Wanneer de buitentemperatuur fris of koud is: Maak een foto van de thermostaat in huis en mail deze, voorafgaand aan de les, aan de docent.
- Optie 2: Wanneer de buitentemperatuur warm is en de verwarming niet aanstaat: Zet een timer wanneer je onder de douche gaat. Hoe lang sta je onder de douche? Noteer het aantal minuten en mail dat, voorafgaand aan de les, aan de docent.
Klassikaal
- Op het bord wordt een screenshot getoond van alle foto’s van thermostaten. Welk verschil zien we? Bespreken jullie in huis de temperatuur wel eens? Zet je de thermostaat hoger als het koud is of trek je een extra trui aan?
De cijfers: In de helft van de huishoudens staat de thermostaat op 21°. De verwarming een graad lager zetten bespaart ongeveer 7 procent op je energierekening voor verwarmen. Dit is ongeveer €100,- per jaar. Zet je thermostaat ’s avonds op 15 graden, daarmee bespaar je gemiddeld €100,- per jaar. (bron: Nibud).
- Op het bord zien jullie een overzicht van de verschillende tijden van een douchebeurt. Welk verschil zien we? Wie wil hier iets over vertellen? Ben je er bewust mee bezig?
De cijfers: De gemiddelde douchetijd is 9 minuten en in deze tijd wordt er gemiddeld 65 liter water verbruikt. Als een gemiddeld huishouden de douchetijd verlaagt naar 5 minuten, kan dit op jaarbasis een besparing opleveren van 15.000 liter warm water en 60 m³ gas. In bedragen kan dit oplopen tot een jaarlijkse besparing van €70,- (bron: Nibud).
De stand van zaken
- VO Bovenbouw
Hoge gasrekeningen, benzineprijzen die stijgen en discussies over het bouwen van kernenergiecentrales. De reden is een schaarste aan fossiele brandstoffen als aardgas, steenkool en olie en dat is een wereldwijd probleem. Het heeft te maken met overconsumptie, overbevolking, internationale handel, oorlogen en klimaatverandering.
Kranten, bladen en nieuwsuitzendingen berichten hierover. Ze willen ons informeren over de stand van zaken.
Wat is er aan de hand?
Waar zijn fossiele brandstoffen nog voorradig?
Welke alternatieven zijn er?
Wie ontwikkelt deze?
Wanneer is de voorraad op?
Waarom worden maatregelen genomen?
Hoe kunnen we ons voorbereiden op de nieuwe situatie?
Het zijn voorbeelden van vragen die journalisten stellen. De antwoorden zijn zeer belangrijk voor de toekomst van onze aarde.
Hoe kan een journalist nu van zo een complexe situatie een helder artikel maken? Dat lukt door bijvoorbeeld experts en deskundigen te interviewen. Door een discussie op gang te brengen over verspilling en consumentengedrag. Door lezers te informeren waar en hoe ze hun gedrag kunnen aanpassen. En ook door kritisch te kijken naar de maatregelen die worden genomen. Hebben die wel het gewenste effect? We onderscheiden vier taken van een journalist:
Uitleggen hoe de situatie in elkaar zit
Discussie op gang brengen
Rapporteren van directe en indirecte gevolgen
Waakhondfunctie: kritisch kijken naar wat er gebeurt
Tweetallen
- Bekijk de volgende drie artikelen en benoem bij elk artikel welke van de bovenstaande taken de journalist heeft.
Huiseigenaren nemen massaal energiebesparende maatregelen, isolatiebedrijven zien aantal klussen vertwaalfvoudigen
De Volkskrant
Torenhoge energierekening, maar de deuren van winkels staan altijd wagenwijd open. Hoe zit dat?
Algemeen Dagblad
Als iedereen werkt aan zijn eigen gedrag, verandert de wereld vanzelf een beetje
- VO Bovenbouw
Stel dat fossiele brandstoffen per direct op zouden zijn. Dan zouden wij ons huis niet meer kunnen verwarmen, er is geen energie om voedsel, kleding of andere producten te maken. We kunnen ons niet meer verplaatsen per auto of vliegtuig, fabrieken zouden sluiten, scholen en straten worden niet meer verlicht en er is geen televisie of internet meer. Ons leven zou er heel anders uit gaan zien. In heel de wereld wordt daarom gezocht naar alternatieve energievormen. Dat heet energietransitie.
Cirkel van invloed en betrokkenheid (bron: Stephen Covey)
In bovenstaande cirkel onderscheiden we waar we wel en niet invloed op hebben. De blauwe cirkel heeft betrekking op situaties die buiten jouw invloed liggen. Daar kan je je wel boos of verdrietig door voelen, maar je kunt de situatie niet veranderen. De binnenste cirkel is de cirkel van invloed. Dit is waar jij actief bent en de wereld een beetje kunt veranderen. Journalisten kunnen deze cirkel gebruiken om vooraf te bepalen hoe ze een onderwerp vertellen.
Klassikaal
- Binnen welke cirkel valt de test uit opdracht 1? (Is jouw gedrag energiebesparend?)
Tweetallen
- Kijk opnieuw naar de uitgelichte artikelen op pagina. Pak een vel papier en teken de cirkel zoals hierboven. Welke artikelen vallen in de cirkel van betrokkenheid en welke in de cirkel van invloed?
